Inwoners van Nederland hebben vaak te maken met weersomstandigheden die het waarnemen van de sterrenhemel niet toestaan. Om onder die omstandigheden toch sterrenkunde te kunnen bedrijven, kunt u bijvoorbeeld boeken lezen en de ontelbare sterrenkundige websites raadplegen.

Wanneer u over een personal computer beschikt, is er ook de mogelijkheid om met sterrenkundige programma's te werken. Dit kunnen bijvoorbeeld interactieve ster-atlassen zijn, maar ook planetariumprogramma's behoren tot het huidige software arsenaal. Een flink aantal van deze programma's is gratis, voor andere programma's moet u enkele tientallen tot soms enkele honderden euro's betalen.

Wij hebben hieronder een aantal populaire sterrenkundige programma's voor u op een rijtje gezet, met daarbij een korte omschrijving en een eventuele richtprijs (hieraan kunnen geen rechten worden ontleend). Onderaan de pagina vindt u de screensavers; deze kan u downloaden in het ZIP-formaat.

Heeft u tips en/of suggesties? Stuurt u ze dan door naar de webmaster, hij zorgt er voor dat ze op deze pagina terecht komen.

Kstars

Door Rinse de Vries werden wij geattendeerd op het programma Kstars. KStars is een grafisch bureaubladplanetarium voor KDE. Het programma toont een nauwkeurige simulatie van de nachtelijke hemel, inclusief sterren, sterrenbeelden, sterrenhopen, nevels, melkwegstelsels, alle planeten, de Zon, de Maan, kometen en planetoïden. U kunt de hemel zien zoals die zichtbaar is op elke willekeurige plaats op aarde, op elk willekeurig tijdstip. De gebruikersinterface is heel intuïtief en flexibel. U kunt met de muis het beeld verplaatsen en in- of uitzoomen, en u kunt gemakkelijk objecten identificeren, en hun beweging langs de hemel volgen. KStars heeft vele krachtige mogelijkheden, ondanks dat is de interface eenvoudig, en plezierig in het gebruik. Momenteel is versie 1.5 verkrijgbaar.

Een laatste toevoeging betreft de systeemvereisten: een Pentium 3 of AMD K-6 met minimaal 512 mb aan ram-geheugen als aboslute ondergrens. Aanbevolen zijn 1 GB ram, Pentium 4 en een grafische kaart met 3D-versnelling.

Meer informatie over kstars vindt u op de website van het KDE Educa-project:
http://edu.kde.org/kstars/

De Nederlandstalige handleiding is te vinden op:
http://docs.kde.org/stable/nl/kdeedu/kstars/index.html

Celestia

Soms krijg je goede kritieken te horen over een sterrenkundig programma, maar vergeet je om er verder iets mee te doen, zoals het vermelden van de betreffende software op deze pagina. De heer Blom merkte dan ook terecht op dat hij het programma Celestia niet in het rijtje was tegengekomen. Bij deze is dat dan goedgemaakt.

Celestia Celestia is een vrij, driedimensionaal astronomieprogramma voor Windows, Mac OS X en Linux gemaakt door Chris Laurel. Het programma laat de gebruiker verschillende objecten zien in een schaal van satellieten tot hele sterrenstelsels in drie dimensies via OpenGL. In tegenstelling tot de meeste planetariumsoftware, is de gebruiker helemaal vrij om door het universum te reizen. Meer dan 18 gigabyte aan add-on data is beschikbaar om het basisprogramma te veranderen in een enorm programma dat zo goed als alle bekende objecten in het heelal laat zien. NASA en ESA hebben Celestia gebruikt, maar het programma moet niet verward worden met Celestia 2000, ESA's eigen programma.

Wij raden u aan om eens met Celestia te experimenteren en de vele mogelijkheden te ontdekken. Wanneer u de prima handleiding download, moet het voor u mogelijk zijn om binnen enkele regenachtige avonden (en die hebben wij genoeg in Nederland) wegwijs te worden in dit mooie simulatieprogramma. Momenteel is versie 1.6.1 verkrijgbaar. Elke fatsoenlijk MAC, Linux of windows-PC moet dit programma moeiteloos kunnen draaien.

Maanatlas

Nogmaals een goede tip van Frank Prins; het betreft ditmaal een programma omtrent de Maan. De maan aan de hemel zal ons altijd blijven boeien. U heeft al gehoord dat men de donkere plekken 'Maren' noemt. En wellicht heeft U al eens een verrekijker op de maan gericht en daar de kraters gezien. Met deze maanatlas kan u heel veel meer over de kraters en zeeën te weten komen.

Bekijk in dit programma boeiende maanfoto's in drie verschillende fasen. Voor meer details kan u ze eventueel vergroten. Klik dan op een object op de foto om de naam te zien en eventueel een close-up met toelichting. Voorspel de plaats waar de terminator zich op een bepaald tijdstip bevindt om zo een bepaald object door de verrekijker optimaal te kunnen waarnemen.

Wat Nederlanders zeer zeker zal aanspreken is het feit dat Maanatlas voor Windows gratis gebruikt mag worden. De maker waardeert het bovendien enorm als u feedback geeft. Met uw tips en opmerkingen kan hij het programma wellicht nog iets verbeteren.

De systeemeisen voor dit mooie stukje software zijn mild te noemen: een PC met Pentium of Athlon CPU, 64 MB geheugen, een videokaart met 8 MB geheugen en natuurlijk Windows 98 of hoger. Dit is geen harddiskruimteverslindend programma; slechts een bescheiden 7 MB is er benodigd om Maanatlas op te kunnen slaan. U vindt het programma Maanatlas voor Windows ophttp://ator1316.home.xs4all.nl/sep/maanatlas1.htm

Reacties op dit programma kan u sturen naar g.w.van.santen@freeler.nl

De Sterrenhemel 7.4

Deze softwaretip kregen wij van Frank Prins. Dit educatieve programma, gemaakt door G.W. van Santen, toont o.a. de sterrenhemel alsof je door een vensterraam kijkt. Je kunt dat raam in iedere gewenste windrichting draaien en overal op aarde neerzetten. Hierdoor is het eenvoudig om de naam van een ster of planeet te vinden.

Het programma geeft verder op interactieve wijze ook nog een schat van informatie over de gang langs de hemel van zon, maan en planeten en nog veel meer extra's, die u niet in andere planetariumprogramma's tegenkomt.

Ook een zeer handige index van kraters, zeeen en bergen op de Maan behoort tot de inhoud van dit erg mooi opgezette programma. Kortom, het programma zal u kunnen inleiden in de sterrenkunde. Handig, vooral in Nederland waar het vaak regent en de amateurastronoom zijn hobby wat meer op theoretische wijze moet beoefenen.

Wat Nederlanders zeer zeker zal aanspreken is het feit dat Sterrenhemel voor Windows gratis gebruikt mag worden. De maker waardeert het ook enorm als u feedback geeft. Met uw tips en opmerkingen kan hij het programma wellicht nog iets verbeteren.

De systeemeisen voor dit mooie stukje software zijn mild te noemen: een PC met Pentium of Athlon CPU, 64 MB geheugen, een videokaart met 8 MB geheugen en natuurlijk Windows 98 of hoger. U vindt het programma Sterrenhemel voor Windows op http://ator1316.home.xs4all.nl/sep/index1.htm

Reacties op dit programma kan u sturen naar g.w.van.santen@freeler.nl

Cartes du Ciel

Cartes du Ciel (versie 3.4) is een erg mooi sterrenkundig programma, en één van onze favorieten. U kan het als atlas gebruiken, maar ook is het mogelijk om een animatie van de sterrenhemel te genereren voor de periode van 1 minuut tot wel vele jaren achtereen. Simulaties en de te verkrijgen grote hoeveelheid aan data van het zonnestelsel zijn tevens sterke punten binnen dit programma.

Een zeer groot voordeel van dit programma is dat het is vertaald in het Nederlands. Bovendien vinden wij het zeer gebruikersvriendelijk, en kan u er hele mooie sterrenkaartjes mee afdrukken.

U downloadt en installeert als eerste het standaardpakket, daarna dient u nog additionele databestanden te downloaden en te installeren in dezelfde map als Cartes du Ciel.

Vergeet u ook niet de helpbestanden binnen te halen; door die te lezen wordt het programma nog toegankelijker. Het verdient tevens de aanbeveling om de downloadsite regelmatig te bezoeken, om zo op de hoogte te zijn van de nieuwste versies.

Kosten: Gratis (freeware)! Besturingssysteem: Windows 95/98/NT/2000/XP/Vista/7. Systeemeisen: Pentium 2, 64 MB RAM, 175 MB vrije schijfruimte.

Om naar de downloadpagina van Cartes du Ciel te gaan klikt u hier. Als u een voorbeeldplaatje wilt zien van Carte du Ciel, klikt u hier.

SETI @ HOME

Ooit op zoek geweest naar buitenaards leven? De mensen van het SETI-project in ieder geval wel. Al tientallen jaren zoeken zij het universum af op tekenen van andere intelligenties. Met gigantische radiotelescopen verzamelen zij enorme hoeveelheden data, dat voornamelijk bestaat uit achtergrondruis, en filteren dit op zoek naar bepaalde types signalen. Tot op heden is er nog niets gevonden maar wie weet verandert dit in de toekomst.

Om verder te kunne gaan met dit project hebben de mensen van SETI uw hulp nodig. Het verwerken van al die terabytes aan data kost ongelooflijk veel computerkracht- en tijd, en beide zijn duur, en voldoende geld hiervoor heeft SETI niet.

Maar, met het programma SETI @ home heeft men hier iets op gevonden. Als u dit programmaatje download en installeert, zal het telkens wanneer de schermbeveiliging in werking treedt, data ophalen van de website van SETI. Vervolgens wordt deze data door uw PC gefilterd en verwerkt, en weer teruggestuurd naar de server van SETI. Daarna wordt er weer nieuwe data opgehaald etc etc.

Het programmaatje kost niets, werkt automatisch en zelfs de eerste Pentium-PC's kunnen er mee werken. Ach, misschien vindt uw computer wel het lang verwachte buitenaardse signaal? Hoe dan ook, de mensen van SETI vinden het geweldig wanneer u meewerkt.

Systeemeisen: voor Windows 95/98/ME/2000/XP: Pentium PC met 64 MB RAM, 5 MB vrije ruimte op de harde schijf, schermresolutie 800 X 600 in minstens 256 kleuren. Voor MAC's: Power PC, 32 MB RAM, OS 7.5.5 of nieuwer, schermresolutie idem aan Windows.

Klik op het logo van Seti om op de webpagina van SETI @ home te komen.

JupSat 95

JupSat is een een klein, snel werkend en gemakkelijk te gebruiken programma om de stand van de manen van Jupiter te bekijken. Ook kan u hiermee het manenstelsel van bovenaf bekijken, en is er een mogelijkheid om de bewegingen van de manen in een animatie af te spelen. Het maken van slingerdiagrammen is met dit handige programma een makkie.

Jupiter zelf komt ook aan bod. U kan namelijk een tabel genereren van de doorgangstijden van de Grote Rode Vlek! Erg handig als u deze roodgekleerde superstorm eens door een kijker aan een kennis of familielid wilt laten zien.

JupSat is freeware, dus u mag het gratis gebruiken, mits het voor prive-gebruik is. De maker zou het alleen wel zo geschikt vinden als u een klein bedrag ( 5 euro ) naar hem overmaakt, want zo kan hij de software blijven verbeteren. Wilt u een paar voorbeeldplaatjes van JupSat zien, klikt u hier of hier. Om JupSat te downloaden klikt u hier.

U kan ook de betreffende website bezoeken; er is inmiddels een PRO-versie uitgebracht met een groot aantal verschillende mogelijkheden, maar deze versie kost u $ 15. - > http://www.nightskyobserver.com/JupSatPro/

Systeemeisen: Pentium PC met Win 95/98/ME/XP, 32 MB Ram, 2 MB vrije schijfruimte, schermresolutie 800 x 600 in minstens 256 kleuren.

Guide 8

Guide is een van de allerbeste programma's om zeer nauwkeurige sterrenkaarten mee te printen. Uw webmaster gebruikt het programma al sinds 1995 (toen nog versie 3) en is er zeer over te spreken. Ook kan het zeer goed worden gebruikt als planetariumprogramma. Het is bovendien een zeer nauwkeurige atlas, die gebruik maakt van de allermodernste data.

Qua gebruikersgemak kan er, voor zover uw webmaster betreft, geen enkel programma tippen aan Guide. U kan tijdens het gebruik ook nog eens switchen naar de Nederlandse taal, en dat is erg makkelijk als u het Engels niet goed beheerst. We geven toe dat er goedkopere (en ook gratis) programma's in omloop zijn, maar als het gaat om de nauwkeurigheid van een sterrenatlas, uitgekiende printmogelijkheden en zeer preciese sterrenkaarten, dan is Guide het programma dat u zoekt.

U kan Guide alleen kopen op CD-rom. Het kost momenteel $89 + $3 aan verzendkosten. Betalen kan u met een creditcard, en na ongeveer een week krijgt u het pakketje, inclusief gebruikershandleiding, in de bus. Kijkt u maar eens op http://www.projectpluto.com voor meer informatie.

Klikt u hier als u een voorbeeldplaatje wilt bekijken.

Star Calc

StarCalc is een programma dat speciaal bedoeld is voor de actieve waarnemer. Het is een uitermate snel werkend planetariumprogramma en bovendien kunnen er mooie zoekkaartjes mee worden gemaakt. Zons- en Maansverduisteringen worden ook mooi getoond.

Het programma heeft de mogelijkheid om ster- en planeetposities weer te geven op elk gegeven tijdstip van de dag en vanaf elke gewenste positie op Aarde.

Nog enkele voordelen van StarCalc: het is gratis, en het werkt zelfs zeer goed op heel oude ( 200 MHz) computers! Erg geschikt dus voor op een oude laptop-computer als u die mee het veld in wilt nemen.

Om het basisprogramma van Starcalc te kunnen downloaden klikt u hier om naar de betreffende pagina te gaan. Buiten het standaardprogramma (800 Kb) kan u het nog uitbreiden met verschillende catalogi, allemaal op dezelfde downloadpagina te vinden. Wilt u een voorbeeldplaatje dan klikt u hier.

Systeemeisen: Windows 9x/ME/NT/2000/XP, Pentium PC 200 MHz met 32 MB RAM en 2 MB ruimte op de harde schijf. Als u alle catalogi wilt installeren heeft u tenminste 40 MB schijfruimte nodig.

Screensavers

The Earth Screensaver

Dit is echt een aanrader!! The Earth Screensaver vertoont een beeld van een door de Zon verlichte Aarde, gezien vanaf verschillende waarneemplaatsen. U kan de Aarde bekijken vanaf de Maan, vanaf de Zon ( wel de dagzijde ) of elk willekeurig punt boven de Aarde.

Dag- en nachtgebieden op Aarde worden getoond zoals ze op dat moment zijn. Elke 10 minuten wordt het beeld van de Aarde op een iets andere schermpositie weergegeven om te voorkomend at het beeld gaat inbranden (hier is over nagedacht).

Deze screensaver is geschikt voor windows 95/98/ME/NT/2000/XP. Het gebruik van The Earth Screensaver is gratis. U kan hier klikken om de screensaver te downloaden.

Het is bij deze screensaver zelfs mogelijk om de code te wijzigen en de screensaver helemaal aan te passen naar uw eigen smaak. U moet dan wel kunnen programmeren in C.

Voor meer informatie kunt u terecht bij http://www.fourmilab.ch/earthscr/

Sky Screen

The Sky Screensaver vertoont de hemel boven welke locatie op Aarde dan ook. Dit alles iclusief sterren, de Maan in zijn correcte fase, de Zon en de planeten.

U kan het vertoonde beeld naar uw eigen smaak veranderen, dus de namen van de sterrenbeelden kunnen worden weergeven en de grenzen er van.

Meer dan 500 deepsky-objecten waaronder alle Messier objecten en alle heldere NGC objecten worden desgewenst weergegeven.

Ook kan u kiezen voor weergave van de ecliptica. Zoals ook bij The Earth Screensaver wordt de positie van het plaatje op het scherm elke 10 minuten veranderd tegen inbranden.

Het gebruik van The Sky Screensaver is gratis. Net als bij The Earth screensaver is de code te wijzigen naar eigen smaak.

Er zijn verschillende versies te downloaden, afhankelijk van het gebruikte besturingssysteem. Als u hier klikt downloadt u de versie voor windows 98/ME/XP/2000. Voor meer informatie klikt u op http://www.fourmilab.ch/skyscrsv/

Stig Sky Calendar

Sidney Strangmann attendeerde ons wederom op een aardig stukje software. Het betreft een leuk en compact sterrenkundig programmaatje, genaamd "Stig Sky Calendar". Hiermee is bijvoorbeeld in een oogopslag te zien hoe laat de maan en de zon opkomen en ondergaan.

Nog een aantal leuke dingen is aanwezig, zoals een planeetvinder en een eenvoudig uitziend sterrenhemeltje. De manen van Jupiter zijn ook gemakkelijk op te zoeken.

Voor dit programma is echter wel JAVA vereist omdat er een aantal .jar files in voorkomen. Een klein nadeel is er ook; er schijnen problemen te zijn wanneer men het gedownloade programma op een PC voorzien van een Pentium 4 wil draaien. Lees daarom erg goed de tekst op de website!

De hyperlink is: http://www.skycalendar.com . Er is zowel een online versie als een download beschikbaar. Klik hier voor een voorbeeldfoto.

XXYYZZ

Astronomische Software