
Nieuw: wij hebben onlangs bericht ontvangen van Wim Schuts van het VideoArchief Hoorn met de mededeling dat men daar oud beeldmateriaal van de heer van der Meulen had gevonden. Het betreft een interview met betrekking tot het organiseren van een sterrenkijkavond. JC van der Meulen verteld onder andere over het zelf bouwen van een telescoop, dat veel goedkoper is dan een telescoop kopen in de winkel. Tenminste, als je een beetje handig bent in het bewerken van materialen. Nadat u op de link heeft geklikt wordt er gevraagd om een invoegtoepassing te activeren, zodat het filmpje kan worden afgespeeld. Uw webmaster heeft het diverse malen uitgeprobeerd en het blijkt dat het per browser en computer kan verschillen; het afspelen lukt niet altijd. onder het venstertje echter staat een downloadlink zodat u het filmpje op uw eigen computer kan opslaan. Hier de link: http://www.videoarchief-hoorn.nl/Programma/1986/VideoArchief_SP86077.htm Wij zijn het VideoArchief Hoorn uiteraard enorm dankbaar dat het ons dit beeldmateriaal ter beschikking heeft willen stellen. Wellicht krijgen wij in de nabije toekomst nog een klein filmpje toegezonden, maar dat is nog niet helemaal zeker. Wij houden u op de hoogte!!

	Beroemde foto van de heer van der Meulen, getiteld: "Hanekam op leeftijd". Tijdens astronomische bijeenkomsten van zowel amateurs als professionals, nam hij altijd wel iets mee waarmee hij de aandacht van het aanwezige publiek wist te trekken. Tijdens één van die demonstraties werd hij gefotografeerd met zijn "van de Graaf" generator, een machine die veel statische electriciteit opwekt. Hiermee haalde Johan C. de voorpagina van het Noordhollands Dagblad met als ondertiteling "Hanekam op Leeftijd".
Johan Christiaan van der Meulen werd geboren op 15 augustus 1908 aan de Emmakade te Leeuwarden. Tot aan zijn huwelijk heeft hij op dit adres gewoond. Hij trouwde op 2 april 1936 met Greta Egberta Henriëtte Timmer. Als vervolgopleiding heeft hij gekozen voor de HBS. Nadat hij met succes de HBS had doorlopen ging Johan C. medicijnen studeren aan de universiteit van Groningen. Johan Christiaan, zoon van Pieter van der Meulen, was niet alleen een zeer goede, maar ook snelle leerling. Gedurende zijn jonge kinderjaren gaf hij reeds aan zijn ouders te kennen dat hij op latere leeftijd beslist ingenieur wilde worden. Zijn vader Pieter, directeur van de afdeling kaasmakerij van de toenmalige Frico kaasfabriek te Leeuwarden, vond dat echter geen goed idee. In die tijd liepen de ingenieurs kaartjes te verkopen op de tram. Het waren immers crisisjaren! Nee, er was meer te verdienen met een medicijnenstudie.

Na een succesvolle studie liep hij hier en daar een aantal stages en besloot in 1936 te gaan wonen in de gemeente Hoorn. In 1936, het jaar van zijn huwelijk, besloot hij de welbekende apotheek "De Grote Gaper", gevestigd aan het Kleine Noord 25, in de gemeente Hoorn te kopen. Hij heeft daar tot aan zijn pensioen gewerkt en gewoond. Gedurende de jaren als apotheker werd hij binnen de gemeente Hoorn een welbekend man. Samen met zijn echtgenote leidde hij zijn apotheek op de meest nauwkeurige wijze. Iemand die niet in het gareel liep werd daar direct attent op gemaakt! Met andere woorden: "Hij was een streng Medicijnman". Johan C. van der Meulen was niet zomaar een apotheker. Binnen de apothekerswereld was hij eveneens een bekend persoon. Kortom gezegd: ook hier kroop het ingenieursbloed door zijn aderen. Altijd was hij in gedachten en trachtte hij de dingen te verbeteren of te vereenvoudigen. Geen wonder dus dat er binnen het vak als apotheker een patent op zijn naam staat. Het gaat hier om de poedervouwmachine.

Binnen en ook ver buiten de gemeente Hoorn kende men de Heer van der Meulen niet alleen als apotheker. Liefhebbers van de natuur- en sterrenkunde kenden hem des te beter, Naast zijn beroep als apotheker was hij soms tot diep in de nacht bezig met zijn grootste liefhebberij "de natuurkunde en met name Astronomie". Dat hij een goed student was bleek ook hier, want binnen astronomische kringen verwierf hij eveneens landelijke bekendheid. Hij nam deel aan een tweetal zonsverduisteringsexpedities, geleid door professor C. de Jager. Daarnaast bouwde hij voor baanberekening van de Maan en planeten een aantal zeer nauwkeurige klokken.

De Heer van der Meulen heeft bewust de jaren dertig meegemaakt. Hij was toen ongeveer vijfentwintig tot dertig jaren oud. Dit waren de crisisjaren kort voor de laatste wereldoorlog. In die dagen was er weinig werk met als gevolg dus ook weinig geld! Daarnaast waren er ook weinig materialen te verkrijgen. Hij moest het soms doen met afgedankte houtjes en conservenblikjes. Deze manier van bouwen vond hij kennelijk een uitdaging, want ook gedurende de rest van zijn leven wist hij van de voor hem beschikbare materialen, de meest prachtige machines te maken. We vinden dit terug in de "Wimshurst", de "van de Graaff Generator" en niet te vergeten de "Stirlingmotor".

Zowel de natuurkunde als de astronomie boeide hem enorm en dat heeft er toe geleid dat hij zich gedurende zijn jonge jaren ging verdiepen in het maken van astronomische optiek. Wilde hij iets zien van de Maan dan was daar een kijker voor nodig. In die tijd waren kijkers van redelijk formaat bijna niet te krijgen en bovendien zeer kostbaar. Voor Johan C. betekende dat wanneer hij toch iets van dit prachtige universum wilde zien hij telescopen zelf moest gaan bouwen. Na een aantal jaren zelfstudie en met zeer veel wilskracht kwamen er, kort na de Tweede Wereldoorlog, de eerste telescopen uit zijn handen. Het maken van astronomische optiek was echter niet zo eenvoudig. Dit heeft hem naar zijn zeggen heel wat hoofdbrekens gekost. Natuurlijk ook weer met zeer eenvoudige middelen. Verbazingwekkend genoeg bezaten deze eerste telescopen ook nog eens een goede kwaliteit.

Naarmate de tijd vorderde werden zijn instrumenten niet alleen beter van kwaliteit, maar ze werden ook steeds groter. Astronomen, of het nu amateurs of professionele zijn maakt niet uit, ze hebben allemaal last van dezelfde kwaal. Men wil steeds groter om steeds verder te kunnen zien. Het verleggen van de kosmische horizon was één van Johan's prioriteiten. Hij was altijd nieuwsgierig wat er zich achter de voor hem zichtbare kosmische horizon zou bevinden. Het heeft echter tot de begin jaren tachtig geduurd voordat hij zich waagde aan het maken van optische spiegels met grote openingsverhoudingen. Dit zijn de huidige lichtsterke telescopen met grote openingsverhoudingen. De laatste hadden een moeilijkheidsfactor die vele malen hoger lag dan de eerst telescopen die hij bouwde.

Wat zijn hobby betreft was zijn belangrijkste doel het demonstreren van zijn instrumenten en het overbrengen van zijn astronomische kennis aan hen die daar geïnteresseerd in waren. Toen hij op vijfenzestigjarige leeftijd met pensioen ging verhuisde hij naar de gemeente Wognum. De daar voor velen bekende boerderij werd omgedoopt tot "Mount Wognum", vernoemd naar de toenmalige grootste optische telescoop ter wereld "Mount Palomar". Tijdens astronomische bijeenkomsten van zowel amateurs als professionals, nam hij altijd wel iets mee waarmee hij de aandacht van het aanwezige publiek wist te trekken. Tijdens één van die demonstraties werd hij gefotografeerd met zijn "van de Graaf" generator, een machine die veel statische electriciteit opwekt. Hiermee haalde Johan C. de voorpagina van het Noordhollands Dagblad met als ondertiteling "Hanekam op Leeftijd".

Omdat hij zich zo verdienstelijk heeft gemaakt voor de toenmalige astronomische vereniging "Andromeda", opgericht in 1981, werd er in 1993 ter ere van hem de Stichting J.C. van der Meulen opgericht. De Stichting heeft als doelstelling het werk van Johan C. van der Meulen voort te zetten, activiteiten te ontplooien en de astronomie, meteorologie, geologie, geofysica en oudheidkunde te populariseren. Johan Christiaan van der Meulen overleed op 3 december 1995.

Drs. J.C. van der Meulen